In de toekomst zullen alleen mensen met een zware zorgbehoefte nog terecht kunnen in een voorziening. Het Vlaams welzijnsbeleid wil immers dat ouderen en mensen met een fysische of psychische beperking zo lang mogelijk zelfstandig kunnen wonen. Uit onderzoek blijkt dat het Vlaams woningpatrimonium nog niet aangepast is aan die ontwikkeling. Dat maakt het net zo belangrijk om in de bouw en renovatie van woningen zoveel mogelijk te streven naar aanpasbare woningen. In de praktijk betekent dat veel meer dan ontwerpen aan de hand van een ‘checklist toegankelijkheid’.

Bij ‘Inter’ – de nieuwe organisatie waarin de expertise van Intro, Enter, Ato, Westkans en het Toegankelijkheidsbureau samenkomt – weten ze de complexiteit van toegankelijk wonen te vatten. Ergeotherapeute Lieve Houbrechts: ‘Aanpasbare woningen zijn conceptueel slim doordacht. Ze kunnen meegroeien met de behoefte van de bewoners, door al van bij de bouw rekening te houden met toegankelijkheid en bruikbaarheid voor mensen met beperktere mobiliteit en een grotere zorgbehoefte.’

Dat hoeft niet te betekenen dat elke woning volledig aangepast moet zijn aan de woonbehoeften van een rolstoelgebruiker. Het betekent wél dat woningen zo ontworpen worden dat ze universeel toegankelijk zijn en aanpasbaar aan groeiende zorgbehoefte. ‘Universal design’, wordt die ontwerpvisie genoemd. ‘Het is eigenlijk een omgekeerde manier van denken’, zegt Inter-directeur Mieke Broeders: ‘we zijn gewend om bij woningaanpassingen storende factoren weg te werken. Universal design betekent bij het ontwerp nadenken hoe een gebouw of openbare ruimte  alle gebruikers zoveel mogelijk ondersteunt.’

Wat moeten we ons daar dan bij voorstellen? Lieve Houbrechts: ‘Er is niet zoiets als een checklist die architecten kunnen hanteren bij hun ontwerp. Het betekent altijd op maat en in de specifieke situatie doen wat mogelijk is. Soms liggen oplossingen voor de hand. Een vlakke douche is toegankelijker dan een badkuip. Toegangsdrempels vermijden is nog zo’n voorbeeld. Ook de juiste hoogte van stopcontacten en toilet verhoogt de gebruiksvriendelijkheid. Complexer – maar vaak net zo goed haalbaar – is de keuze van materialen en het goed overwegen van de inrichting van bijvoorbeeld een nachtsas, inkomhal of het toilet. Ook daar kan je duurzaam gaan ontwerpen op een manier die de zelfstandigheid van bewoners kan ondersteunen.’

Inter en Cordium sloten zopas een samenwerkingsovereenkomst af. Daarmee haalt Cordium gespecialiseerde begeleiding in huis. Medewerkers van Inter zullen meedenken bij de ontwerpen van nieuwe woonprojecten. Bovendien kunnen huurders advies vragen wanneer hun woning aanpassingen nodig heeft omwille van leeftijd, beperking en zorgbehoefte.

Directeur Mieke Broeders: ‘Deze samenwerkingsovereenkomst gaat verder dan adhoc advies. We bouwen een partnerschap met Cordium, waarin wij Cordium begeleiden bij aanpasbaar ontwerpen en woningaanpassingen. Dat is veel krachtiger dan opleiding of advies kan zijn. We hopen dat dit partnerschap niet alleen meer aangepaste woningen oplevert, maar vooral dat architecten en medewerkers bij Cordium gaandeweg bewuster worden van wat aanpasbaar ontwerpen betekent. Het is immers net die bewustmaking die ertoe zal leiden dat meer woningen toegankelijk en bruikbaar zullen worden voor meer doelgroepen.’

Cordium is de vierde Vlaamse sociale huisvestingsmaatschappij die via een samenwerkingsovereenkomst met Inter inzet op toegankelijk en aanpasbaar bouwen. In Limburg gingen alleen Nieuw Dak en Maaslands Huis hen voor.

Meer weten over het werk van Inter: www.inter.vlaanderen.